تست کاتالیزور با دیاگ ، روشی برای تشخیص سالم بودن کاتالیست خودرو است. مبدل کاتالیزور قطعه ای است که در انتهای سیستم اگزوز خودرو قرار دارد. معمولا این قطعه را قبل از لوله اگزوز نصب می‌کنند. کاتالیزور قطعه مهم و حساسی در خودرو است و مسئول تصفیه گازهای سمی ناشی از احتراق خودرو می‌باشد.

واکنش‌های شیمیایی که در این بخش انجام می‌شوند، گازهای سمی را به مواد کم‌خطر یا بی‌خطر تبدیل می‌کنند. حتما متوجه شدید که این قطعه نقش مهمی در کاهش آلایندگی خودرو دارد. به مرور زمان و در اثر استفاده زیاد از خودرو، کاتالیزور دچار فرسایش می‌شود. ممکن است در اثر ضربه یا تصادف هم آسیب ببیند.

خرابی یا آسیب دیدگی کاتالیزور می‌تواند دردسرهای زیادی را ایجاد کند. در این حالت، مبدل به خوبی عمل نمی‌کند و دچار خطا می‌شود. برای تست، تعویض یا تعمیر کاتالیزور فقط کافی است به مرکز تخصصی تعمیر کاتالیزور مراجعه کنید. 

چطور بفهمیم کاتالیزور خودرو پر است یا سالم؟

کاتالیزور خودرو قطعه ای است که به راحتی خراب نمی‌شود؛ اما ممکن است به درستی کار نکند. برای اطلاع از پر یا سالم بودن کاتالیزور می‌توانید از تست دیاگ استفاده کنید. دیاگ ، دستگاهی است که به کمک آن می‌توان متوجه خرابی و عیوب خودرو شد.

این دستگاه عملیات خطایابی را انجام می‌دهد. به این ترتیب که اطلاعات را از ecu (کامپیوتر خودرو) دریافت می‌کند. سپس به بررسی و آنالیز کدهای خطای موجود در آن می‌پردازد. این امر ایرادهای جزئی و کلی خودرو را مشخص می‌کند. 

تست کاتالیزور با استفاده از دستگاه دیاگ

دستگاه دیاگ اطلاعات و وضعیت خودرو را نشان می‌دهد. نکته مهم در این مورد، تحلیل اطلاعات است که هر کسی نمی‌تواند این کار را انجام دهد. گاهی اوقات کدهای دستگاه یکسان هستند؛ اما این مسئله دلایل مختلفی دارد.

در این زمان، تحلیل داده ها اهمیت زیادی پیدا می‌کند. به همین علت لازم است تا از یک کارشناس حرفه ای کمک بگیرید. چنین فردی با توجه به دانش، مهارت و تجربه خود می‌تواند بعد از خواندن کد و بررسی گراف‌های آماری، وضعیت اتومبیل را تحلیل کند. به این ترتیب وضعیت خودرو را تشخیص می‌دهد. برخی از خودروها دیاگ خور نیستند. در این شرایط، کار سخت‌تر می‌شود. یعنی برای کارشناسی فنی اتومبیل به یک فرد خبره و ماهر نیاز است. 

پارامترهای دستگاه دیاگ

در هنگام تست کاتالیزور با دیاگ به یکسری پارامترها برمی خورید. با استفاده از این پارامترها می‌توان وضعیت کاتالیزور خودرو را ارزیابی کرد و در صورت خرابی، آن را تشخیص داد.

1- پارامتر CLV (Calculated Load Value)

این پارامتر راندمان حجمی موتور را نشان می‌دهد. هنگامی که مقدار آن کمتر از حد نرمال باشد، نشانگر وجود مشکل در تنفس موتور است. معمولا زمانی که مسیر اگزوز بسته می‌شود، این اتفاق می‌افتد. علت آن می‌تواند گرفتگی کاتالیزور، صداخفه کن ها یا ... باشد.

نکته اینجاست که با مشاهده این پارامتر نمی‌توان از خرابی کاتالیزور مطمئن شد. اگر متوجه این مسئله شدید، وضعیت کاتالیزور اتومبیل خود را چک کنید.

 2- پارامتر MAP (Manifold Absolute Pressure)

این پارامتر در خودروهای انژکتوری وجود دارد و نشان دهنده مقدار مکش و فشار مانیفولد ورودی هوا است. مسدود شدن کاتالیزور موجب ایجاد یک فشار معکوس در سیستم اگزوز می‌شود. در این شرایط، پارامتر مپ کمتر از حد نرمال را نشان می‌دهد.

با مشاهده این مورد هم نمی‌توان به صورت قطعی از خرابی کاتالیزور صحبت کرد. اما باید به این نکته توجه داشت که خرابی کاتالیزور می‌تواند باعث کاهش پارامتر MAP شود. 

ارزیابی عملکرد سنسور اکسیژن

یکی از روش‌های تست کاتالیزور، بررسی عملکرد سنسور اکسیژن است. گاهی اوقات دو سنسور اکسیژن در خودرو وجود دارند. این سنسورها با نام‌های tream Upstream و Downstream  شناخته می‌شوند.

اولین سنسور وظیفه دارد مقدار اکسیژن خروجی از موتور را اندازه بگیرد و بر اساس نتایج آن، نسبت سوخت و هوا را تنظیم کند. وظیفه دومین سنسور، بررسی مقدار اکسیژن خروجی از کاتالیزور است. این سنسور می‌تواند میزان بازدهی کاتالیزور را نشان دهد.

اگر کاتالیزور به صورت نرمال کار کند، سنسور دوم (Downstream) تغییرات چندانی نشان نمی‌دهد. هر چقدر تغییرات این سنسور بیشتر باشد، بازدهی کاتالیزور کاهش پیدا می‌کند. در این حالت، مقدار آلایندگی خودرو 1.5 برابر بیشتر و چراغ چک اتومبیل روشن می‌شود. کامپیوتر موتور بر اساس اطلاعات دو سنسور می‌تواند خرابی کاتالیزور را تشخیص دهد. 

روش های دیگر تست کاتالیزور 

علاوه بر تست کاتالیزور با دیاگ ، روش‌های دیگری هم وجود دارند که به کمک آنها می‌توان از سلامت کاتالیزور مطمئن شد. 

- آزمایش دمای خیلی بالا 

یکی دیگر از روش‌های تست کاتالیزور، استفاده از دمای بالا است. برای این کار از یک دماسنج مادون قرمز استفاده می‌شود. بعد از روشن کردن موتور خودرو اجازه دهید به دمای کارکرد معمولی برسد. برای این منظور باید حدود 10 دقیقه صبر کنید.

دمای قسمت بالایی و پایینی کاتالیزور را با استفاده از دماسنج اندازه بگیرید و یادداشت کنید. اگر قسمتی از کاتالیزور که سمت موتور قرار دارد، گرمتر باشد نشان می‌دهد گازها از آن عبور نمی‌کنند. البته این اختلاف دما باید قابل توجه باشد. 

- استفاده از گیج خلاء

این آزمایش را طی مراحل زیر انجام دهید.
1- قرار دادن گیج روی یک خط خلاء ورودی مستقیم مانند تقویت‌کننده ترمز
2- قرار دادن خودرو در حالت پارک با ترمز دستی 
3- افزایش دور موتور به اندازه 3000-2500 دور در دقیقه
4- ثابت نگه داشتن دور موتور و تماشای گیج

برای این آزمایش باید از فرد دیگری کمک بگیرید. هنگامی که خودرو در حالت بیکار معمولی است، فشار خلاء 21-16 خواهد بود. با افزایش دور در دقیقه، خلا ابتدا کاهش پیدا می‌کند و دوباره به حالت اول بازمی‌گردد. پایین ماندن خلاء یا برگشت بسیار کند آن نشانگر وجود فشار برگشتی است. بهتر است به دنبال علت مشکل باشید. 

- باز کردن مسیر فرعی

 در اثر پر شدن کاتالیزور، مسیر تنفس خودرو بسته می‌شود. در این حالت، دودها و گازهای ناشی از احتراق خودرو نمی‌توانند خارج شوند. عدم تخلیه دودها و کاهش جرم هوای ورودی باعث افت توان خودرو می‌گردد.

یکی از روش‌های تست کاتالیزور این است که اتصالات کاتالیزور را باز یا شل کنید. به این ترتیب یک مسیر فرعی برای خروج دود اگزوز ایجاد می‌شود. در این شرایط با اتومبیل خود رانندگی کنید. بازگشت خودرو به حالت اولیه و افزایش توان خودرو نشانگر کیپ بودن کاتالیزور است. در این شرایط لازم است کاتالیزور را تعویض کنید. باز کردن مسیر فرعی موجب افزایش صدای اگزوز خودرو می‌شود. 

سخن آخر درباره تست کاتالیزور با دیاگ 

یکی از روش‌های تشخیص سالم یا پر بودن کاتالیزور، آزمایش آن است. برای تست کاتالیزور می‌توان از روش های مختلفی استفاده کرد. یکی از این روش ها، تست کاتالیزور با دیاگ است که برای سنجش وضعیت کاتالیزور به کار می‌رود.

تحلیل داده های دستگاه دیاگ در عیب‌یابی وضعیت خودرو به شما کمک می‌کند. البته برخی تعمیرکاران برای ارزیابی وضعیت کاتالیزور خودرو از روش‌های تجربی هم استفاده می‌کنند. برای مثال اگزوز خودرو را با استفاده از دست خود کیپ می‌کنند.

با توجه به دمای گاز خروجی متوجه کیپ بودن کاتالیزور می‌شوند. ممکن است با توجه به حجم گاز خروجی، گرفتگی کاتالیزور را تشخیص دهند. یعنی کاهش حجم گاز خروجی نشان‌دهنده گرفتگی کاتالیزور می‌باشد. اما اگر نشتی در اگزوز وجود داشته باشد، نتایج این تست ها اشتباه می‌شوند.