وکیل کیست؟ وکیل فردی است که از سوی شخص حقوقی یا حقیقی جهت انجام کاری به سبب عقد وکالت مأمور شده باشد. در واقع وکالت نوعی عقد جایز است که انعقاد آن در چارچوب مقررات قانون مدنی صورت می گیرد و به طرفین آن وکیل و موکل گفته می شود.
عنوان وکیل از دوره صفویه جایگزین نایب السلطنه شد. در آن زمان عنوان وکیل الرعایا متداول شد.

برای اطمینان شخص در موارد مختلف و پرونده های حساس می توان برای وکیل، حد و مرز مشخصی را تعیین کرد. این حد و مرز مشخص می کند که وکیل در چه زمینه هایی تا چه زمانی از سوی موکل مجاز به انجام فعالیت شده. ودر چه زمینه ای خود فرد باید شخصا حضور پیدا کند.

طبق اصل ۳۵ قانون اساسی جمهوری اسلامی کشورمان، در تمامی دادگاه ها طرفین دعوا اجازه دارند برای خود وکیل انتخاب نمایند. در صورتی که نتوانند برای خود وکیل انتخاب کنند، لازم است که برای آنها شرایط تعیین وکیل ایجاد شود.
لازم به ذکر است که در کشور ایران و دیگر کشورها متقاضیان برای تصدی شغل وکالت دادگستری لازم است که تحصیلات مرتبط دانشگاهی گذرانده، مجوزهای لازم و دوره‌های کارآموزی را در کانون وکلا نیز بگذرانند. به عبارت دیگر وکالت نوعی عقد از عقود رایج می باشد که میان موکل و وکیل منعقد شده و وکیل به جای موکل کاری که برای وکالت است را انجام خواهد داد.‌

وکیل پایه یک دادگستری

وکیل دادگستری فردی است که پس از اینکه تحصیلات دانشگاهی در مقطع لیسانس یا بالاتر را گذرانده . پس از اخد مدرک رشته حقوق، فقه، مبانی حقوق اسلامی یا همتراز آن از حوزه علمیه، در آزمونی که از سوی کانون وکلای دادگستری هرساله برگزار می شود، به عنوان کارآموز وکالت پذیرفته شود. از این آزمون به عنوان امتحانی سخت و طاقت فرسا یاد می شود که متقاضای برای رسیدن به مقام وکیل پایه یک دادگستری باید معدل لازم و تراز قبولی را کسب کند.
دوره کارآموزی دارای مدت زمان ۱۸ ماه بوده و پس از آن آزمون تشریحی برگزار می شود که دارای نمره کتبی و مصاحبه عملی شفاهی می باشد. افرادی که در این آزمون موفق به کسب نمره قبولی در مجموع آزمون کتبی و شفاهی می‌شوند، در می تواند در مراسم تحلیف حضور پیدا کرده و پس از طی تشریفات و اتیان سوگند، به عنوان وکیل دادگستری یا وکیل پایه یک دادگستری دست یابند.

انواع وکالت

وکالت دارای انواع مختلفی می باشد که در زیر اقسام آن را معرفی می کنیم:

1- وکیل تسخیری

هنگام وقوع یک دعوای کیفری در صورتی که حضور وکیل در دادرسی ضروری باشد به دلیل امتناع متهم از پذیرش وکیل یا نداشتن بضاعت مالی برای این امر، برای دفاع از متهم تخصیص حقوق برابر وکیل تسخیری وارد پرونده می شود. در این شرایط با توجه به تشخیص دادگاه از میان وکلای دادگستری ، وکیل رایگان برای متهم در نظر گرفته خواهد شد، وکیلی که به این صورت وارد پرونده شود، وکیل تسخیری نامیده می شود.

2- وکیل انتخابی

در مواردی که فرد شخصا وکیل خود را انتخاب می کند. وکیل در مراجع قانونی و دعاوی کیفری از حقوق موکل خود دفاع می کند. به انتخاب وکیل از سوی موکل وکیل انتخاب می گویند.

3- وکیل معاضدتی

زمانی که اشخاص جهت دفاع از حقوق خود در دعوای حقوقی به وکیل نیاز داشته باشند، اما با توجه به موارد خاصی امکان گرفتن وکیل وجود نداشته باشد، با تشخیص عسروحرج موکل از سوی دادگاه یا تشخیص کمیسیون معاونت کانون وکلا تعیین می شود. در این مواقع وکیلی به صورت رایگان دفاع از حقوق شخص را بر عهده می گیرد، وکیل تعیین شده با این شرایط به عنوان وکیل معاضدتی شناخته می شود.

4- وکیل اتفاقی

در صورتی که فردی در رشته حقوق تحصیل کرده باشد، ولی شغل او وکالت نباشد و بخواهد به صورت اتفاقی جهت حل مشکلاتی که بستگان نزدیکش در مراجع قانونی قضایی دارند وکالت را بر عهده بگیرد، این وکالت خارج از چرخه آزمون‌های سخت کانون وکلای دادگستری بوده و از کانون برای این مورد خاص پروانه وکالت اخذ شده است. وکیل طی مراحل قانونی و پرداخت هزینه های مربوطه می تواند امر وکالت را انجام دهد. به فردی که از این طریق برای دفاع از حقوق بستگانش وکالت موردی را بپذیرد وکیل اتفاقی گفته می شود.

وکیل پایه 2 دادگستری

برخلاف مطالب گفته شده که در مورد وکیل پایه یک دادگستری بود. وکلای پایه دو از اختیارات محدود تری برخوردار هستند. این وکلا صرفاً تنها حق شرکت کردن در محاکم کیفری را داشته و تنها اجازه رسیدگی به جرم های تعزیری، شلاق، مستجاب کمتر از ۱۰ سال، جزای نقدی و اقدامات تامینی را داشته. در محاکم حقوقی نیز اختیارات این وکلا محدود تر می باشد. وکیل پایه دو دادگستری می تواند در محاکم حقوقی با خواسته ۵۰۰ میلیون ریال کمتر یا در پرونده‌هایی که خواسته غیر مالی دارند، پرونده را پذیرفته و کار وکالت را انجام دهند.

حدود وکالت

در مورد حدود وکالت طبق مفاد ماده ۶۶۳ قانون مدنی، وکیل اجازه انجام قانونی خارج از حدود وکالت را ندارد. طبق مفاد ماده ۶۶۱ قانون مدنی اگر وکالت به صورت مطلق داده شود و قیدی در آن نیامده باشد به اداره اموال، ارتباط خواهد داشت.

مورد وكالت

مورد وکالت به امر و یا اموراتی گفته می شود که و وکیل به موجب عقد قرارداد وکالت و به نمایندگی از سوی موکل خود لازم است که به آنها رسیدگی کند. مورد وکالت باید شامل اموراتی باشد که موکل توانایی انجام آن ها را داشته باشد و در این زمینه مانع قانونی وجود نداشته باشد و وکیل نیز لازم است برای انجام آن امور دارای اهلیت قانونی باشد.

تعهدات وكيل

زمانی که به سبب تقصیر وکیل خسارتی به موکل وارد شود، لازم است وکیل در تصرف و اقدامات خود مصلحت موکل را در نظر گرفته و از اختیارات داده شده تجاوز ننماید و هر آنچه را که به جای موکل خود دریافت کرده به او رد نماید. اگر برای انجام امری دو یا چند وکیل تعیین شده باشد، هیچ یک نمی‌توانند بدون دیگری در آن امر دخالت نموده و اگر وکیل در توکیل وکالت نداشته باشد، نمی ‌تواند انجام امور را به دیگران واگذار نماید.