مهریه و انواع آن ، روانشناسان معتقد هستند که مهریه یک هدیه از سمت مرد به زن است. این هدیه باعث ایجاد ارتباط عاطفی و احساسی عمیق بین همسران می شود. این هدیه عشق میان مرد و زن را تقویت کرده و حس خوب ارتباط آن ها را محکم خواهد کرد. علاوه بر مساله فقه و حقوق، در دین اسلام نیز تاکید زیادی بر پرداخت مهریه شده است.

به این معنی که پرداخت مهر و صداق از تکالیف شوهر بوده و برای استحکام پیوند زناشویی و احترام به زن باید پرداخت شود. از لحظه ای که نکاح بین زن و مرد برقرار می شود زن مالک مهریه می باشد. به همین علت هر زمان که زن بخواهد می تواند مهرش را طلب نماید. به عبارت دیگر مهریه، مال زن به حساب می آید.

مهریه چیست؟

پس از ازدواج و پیوند زناشویی بین هر زن و مردی آثاری به وجود می آید. یکی از مسائل مهم مربوط به ازدواج بحث مهریه است. مهریه مالی است که مرد باید به همسر خود پرداخت کند. از مهریه با عنوان صداق هم یاد می شود و نشان از محبت و علاقه ی مرد به همسر است. این مساله یک حق است که بر مرد واجب شده و زن مستحق آن می شود. به عبارت دیگر مهریه مانند بدهی مرد به زن است که در صورت عدم پرداخت و فوت مرد، پرداخت آن بر گردن وراث خواهد بود.
برای ازدواج معمولاً مسائلی و برنامه هایی نیاز است. یکی از پیش نیازهای ازدواج صحبت و تصمیم گیری در خصوص برخی مسائل از جمله مهریه می باشد. به این صورت که طرفین پیش از ازدواج با هم به اتفاق نظر و تفاهم می رسند و میزان مهریه را تعیین می نمایند. این میزان مهریه در عقدنامه درج می شود و از آن به بعد به صورت مستند بوده و بر عهده ی مرد خواهد بود. مهریه هم مانند بسیاری موراد انواع متفاوتی دارد. همچنین براساس توانایی مالی مرد برای پرداخت آن، می توان آن را به انواعی تقسیم کرد. در ادامه ی متن به بررسی انواع مختلف مهریه و شرایط آن می پردازیم.

انواع مهریه

مهریه انواع مختلفی دارد. براساس استطاعت مرد در پرداخت مهریه آن را به دو دسته عندالمطالبه و عندالاستطاعه تقسیم می کنند.

1- مهریه عندالمطالبه

این صداق می تواند عندالمطالبه باشد به این معنی که به محض درخواست زن، مرد باید آن را پرداخت نماید. مهریه های عندالمطالبه مانند چک روز می باشند. هر زمان که زن اراده کند و مهریه ی خود را بخواهد مرد موظف خواهد بود نسبت به ادا و پرداخت آن اقدام نماید.

2- مهریه عندالاستطاعه

در مورد دیگر مهریه می تواند عندالاستطاعه باشد. به این معنی که براساس توانایی مالی مرد پرداخت آن صورت می گیرد. مهریه های این دسته در صورتی قابل پرداخت هستند که مرد توانایی پرداخت داشته باشد و در صورت عدم توانایی مالی براساس شرایط موجود، برنامه ریزی پرداخت مهریه صورت می گیرد.

البته هر دو نوع این مهریه ها قابل دریافت هستند. به این معنی که مرد نمی تواند از پرداخت آن سر باز زند. تنها در صورتی این امر میسر است که زن خود از مهریه اش بگذرد و آن را ببخشد. در مورد مهریه عندالمطالبه در صورتی که زن آن را طلب کند و مرد نپردازد می تواند حکم جلب مرد را بگیرد. اما در مورد مهریه عندالاستطاعه مساله کمی متفاوت است. در این مورد توان مالی مرد بررسی می شود. در صورتی که مرد توانایی پرداخت مهریه را نداشته باشد به زندان نمی رود. در این مورد اگر مرد توانایی مالی پرداخت داشته باشد اما به هر دلیلی آن را پرداخت نکند زن می تواند حکم جلب او را بگیرد.

در دسته بندی دیگر براساس مساله تعیین مهر در نکاح انواع متفاوتی بیان می شود. در این دسته بندی مهریه به انواع مهرالمسمی، مهرالمثل، مهرالسنه و مهرالمتعه تقسیم می شود.

1- مهریه مهرالمسمی 

مهرالمسمی مهریه ای است که در زمان عقد براساس نظر و توافق زوجین مشخص می شود. این مهریه بر مرد واجب است و باید آن را پرداخت نماید. در این مورد زن فقط می تواند 110 سکه را طلب کند. مرد موظف به پرداخت 110 سکه از میزان مهریه می باشد. پس از آن از ضمانت اجراهای قانون اجرای محکومیت های مالی استفاده نماید.

2- مهریه مهرالمثل

مهرالمثل گونه ی دیگری از مهریه است. در این نوع مهریه ها میزان مشخصی در عقدنامه ذکر نمی شود. زوج هیچ توافقی در این مورد با هم نداشته و چیزی تعیین نمی کنند. در صورتی که رابطه ی زناشویی بین زوجین رخ داده باشد مهرالمثل مشخص خواهد شد. مهرالمثل در ماده ی 1087 شرح داده شده است. در صورتی که نکاح و عقد دائم صورت گیرد ولی مقداری برای مهریه مشخص نشود پس از عقد می توانند میزان آن را تعیین کنند. به این معنی که بعد از عقد آن را تعیین می کنند.
همچنین اگر عقد درست انجام نشده باشد یا شرایط ضروری برای عقد موجود نباشد و زن بی خبر باشد و رابطه ی زناشویی رخ دهد مهرالمثل تعلق خواهد گرفت. این شرح در ماده ی 1099 آمده است. این ماده می گوید که اگر زن از اشکال در عقد و نکاح خبر نداشته و با مرد نزدیکی کرده باشد مستحق مهرالمثل خواهد بود. علاوه بر این مورد، اگر میزان مهریه در عقدنامه مشخص نباشد یا ارزش مادی نداشته باشد نیز زن مستحق مهرالمثل می شود. در ماده ی 1100 بیان شده در صورتی که مهرالمسمی مجهول باشد یا مالی نباشد زن مستحق مهرالمثل می شود.

3- مهریه مهرالسنه

مهرالسنه نوع سومی است که به آن اشاره می شود. البته تعریفی از این مهر در قانون مدنی یافت نمی شود. در منابع فقهی که به دنبال این مورد بگردید متوجه خواهید شد که مهرالسنه مهریه و صداق دختران پیامبر (ص) بوده است. میزان تعیین شده برای این صداق 500 درهم نقره می باشد. این میزان براساس نوسانات و ارزش بازار محاسبه شده و اگر میزان مهریه در مهرالسنه مشخص باشد همان میزان قابل مطالبه خواهد بود.

4- مهرالمتعه

در نهایت نیز مهرالمتعه را شرح می دهیم. این مهر در ماده ی 1093 بیان می شود. در صورتی که در زمان عقد مهر تعیین نشود و پیش از نزدیکی شوهر زن خود را طلاق دهد زن مستحق مهرالمتعه می شود. به این معنی که مهرالمتعه در صورتی که در زمان عقد مهر تعیین نشود تعلق می گیرد. یا در صورتی که پیش از انجام نزدیکی بین زن و مرد، طلاق رخ دهد.

سخن پایانی

در این مقاله سعی کردیم شرح مختصری از انواع رایج مهریه بیاوریم. با خواندن این مطلب آگاهی لازم را در خصوص مهریه و انواع رایج آن به دست خواهید آورد. این موضوع یکی از مباحث مهم ازدواج است. تعیین مهریه برای بسیاری از زوج ها نقشی حیاتی دارد. بر همین اساس نیاز است که از شرایط و انواع آن اطلاعاتی هر چند مختصر داشته باشیم.