قانون جدید برگشت زدن چک
قانون جدید برگشت زدن چک ، یکی از مشکلات بزرگ معامله در ایران، چک بود. زیرا افراد از موجودی حساب یکدیگر خبر نداشته و نمی دانستند چکی که به دستشان می رسد، به سرعت تبدیل به پول می شود یا خیر؟. تا اینکه قاون جدید برای چک ها صادر شد. قانون جدید چک این امکان را فراهم کرده که کسری چک از دیگر
حساب های صادرکننده وصول شود. چنانچه چک سوء اثر نشود، نه تنها امکان صدور چک برای افراد نیست، بلکه امکان افتتاح حساب و دریافت کارت بانکی نیز وجود ندارد. مهمترین ویژگی چک در قانون جدید این است که تمامی چک ها باید در سامانه صیاد ثبت شوند. همچنین امکان صدور چک در وجه ذینفع مشخص و وجه حامل نیز وجود ندارد. در ادامه با قانون جدید برگشت زدن چک آشنا می شویم. با ما همراه باشید.
قانون جدید برگشت زدن چک
از مشخصات چک های جدید می توان به شناسه یکتای 16 رقمی در سمت چپ بالای هر برگ چک و درج عبارت، کارسازی این چک منوط به ثبت صدور، دریافت و انتقال آن در سامانه صیاد است، اشاره کرد. در قانون جدید چک، نحوه برگشت زدن چک با گذشته متفاوت می باشد. در چک های جدید اگر صادرکننده چک موجودی کافی در حساب جاری خود برای وصول چک نداشته باشد، بانک می تواند کسری مبلغ را از دیگر حساب های موجود فرد در همان بانک برداشت کند.
چنانچه در حساب های فرد صادرکننده چک، مبلغ کسری چک وجود نداشت، طلبکار می تواند از بانک گواهی عدم پرداخت دریافت کند. سپس با مراجعه به دفاتر الکترونیک قوه قضائیه و ثبت شکایت، اجرائیه دریافت نماید. البته افراد باید توجه داشته باشند که در گواهی عدم پرداخت، کد رهگیری چک برگشتی که بانک مرکزی صادر می کند.
مشخصات کامل صادرکننده و دارنده چک نیز درج شود. همچنین باید مهر یا امضای صاحب حساب در گواهی عدم پرداخت و چک تطابق داشته باشد. براساس قانون جدید چک، 24 ساعت پس از عدم تامین کسری مبلغ چک، حساب های صادرکننده در تمام بانک ها و موسسات مالی به اندازه مبلغ کسری مسدود می شود. صادر کننده چک پس از صدور فرمان اجرایی، 10 روز فرصت دارد تا مبلغ چک را واریز کند. در غیر این صورت شامل قانون محکومیت های مالی می شود.
موارد بررسی چک توسط قاضی
هر قاضی برای صدور اجرائیه، 3 شرط را در ظاهر چک بررسی می کند و با تایید کد رهگیری حکم صادر می نماید. این 3 شرط عبارتند از:
1- در متن چک، وصول وجه آن منوط به تحقق شرطی قید نشده باشد.
2- در متن چک قید نشده باشد که چک بابت تضمین انجام معامله یا تعهدی است.
3- گواهینامه عدم پرداخت به دلیل دستور عدم پرداخت توسط صادرکننده چک نبوده باشد.
جزئیات قانون جدید چک در سال 1400
قانون اصلاح صدور چک، توسط نمایندگان مجلس شورای اسلامی در 13 آبان 1397 تصویب شد و در همه این سال ها در رسانه ها کم و بیش به آن پرداخته بودند. حتی بخشی از آن هم قبل از پایان مهلت قانونی، توسط خود بانک مرکزی به اجرا رسید. پس از گذشت تقریبا 2 سال از زمان تصویب (مدت زمان قانونی ارائه شده به بانک مرکزی برای تهیه زیرساخت ها و مقدمه های لازم اجرای قانون)، اجرایی شد.
• معطل نماندن برای حساب خالی
یکی از فایده های قانون جدید چک، اعتبارسنجی صاحب دسته چک می باشد. در گذشته هرکسی می توانست حتی با حساب خالی چک بنویسد و طرف معامله اش را با وعده پر کردن حساب مدت های طولانی بلاتکلیف بگذارد. حالا دیگر از آن خبرها نیست و بانک مرکزی افراد را اعتبارسنجی می کند. با این شرایط افراد نمی توانند بیشتر از مبلغ اعتبارشان چک صادر کنند.
در گذشته همچنین دریافت کننده چک تنها می توانست از حساب متصل به چک برداشت کند. برداشت از سایر حساب های صاحب چک، مشروط به اجازه قوه قضاییه و فرآیند دشوارتری بود. با قانون جدید چک تمام حساب های بانکی افراد به دسته چک آنها متصل است. اگر حساب اصلی متصل به چک خالی بود، بانک ها اجازه دارند که از تمام حساب های صاحب چک در همان بانک (به ترتیب اولویت از حساب جاری، حسـاب قـرض الحسـنه پس انداز، حساب سرمایه گذاری کوتاه مدت و بلند مدت) برداشت کنند.
• راحت تر برگشت خوردن چک
یکی دیگر از ویژگی های قانون جدید چک، به دام انداختن سریع مجرم می باشد. در گذشته اگر فردی چک بلامحل صادر می کرد، دارنده چک نمی توانست اموال او را توقیف یا او را ممنوع الخروج کند. او برای این کار مجبور به تنظیم دادخواست بود. همچنین باید به دادگاه می رفت تا در نهایت دادگاه چنین حکمی دهد. حال این فرآیند حذف شده و افراد می توانند بدون ثبت درخواست و حکم دادگاه، چک هایی را که گواهی عدم پرداخت دارند، به دادگستری ببرند. دادگستری به راهنمایی رانندگی و ثبت اسناد دستور می دهد که پلاک خودروهای مالک چک و ثبت اسناد، سایر اموال مالک چک را به نفع طلبکار ضبط کند.
• با برگشت چک، دیگر چک جدید صادر نمی شود.
دارنده دسته چک می تواند بر اساس اعتبار خود چک صادر کند. این امکان هم وجود دارد که آن چک ثبت شده در سیستم بانک مرکزی، برگشت بخورد. ولی در قانون جدید، پس از برگشت نخستین چک، سامانه دیگر اجازه صدور و ثبت چک جدید را نمی دهد. به این ترتیب از صدور چک های بی محل و بی اعتبار جلوگیری می شود. اما از صدور چک بی اعتبار اول نمی شود جلوگیری کرد.
جریمه های چک برگشتی
زمانی که چک برگشت بخورد، برای دارنده چک بی اعتبار مشکلاتی بوجود می آید. از مهمترین این مشکلات می توان موارد زیر را نام برد.
• جلوگیری از افتتاح هرگونه حساب و صدور کارت بانکی جدید
• متوقف کردن گردش مالی و پولی در کلیه حساب ها و کارت های بانکی به میزان کسری مبلغ چک
• پرداخت نشدن هرگونه تسهیلات بانکی یا صدور ضمانت نامه های ارزی یا ریالی
• عدم گشایش اعتبار اسنادی ارزی یا ریالی
• ممنوعیت ارائه دسته چک جدید در سامانه صیاد
پس از برگشت خوردن چک، چه اتفاقی می افتد؟
در ابتدا، عدم پرداخت این چک ثبت می شود و بانک مرکزی آن را فورا به تمامی بانک ها ابلاغ می کند. پس از آن برای این فرد هیچگونه کارت بانکی حتی کارت هدیه و المثنی صادر نمی شود. (کارت المثنی، یعنی اگر کارتی گم شود و فرد چک برگشتی داشته باشد نمی تواند کارت جدید بگیرد). حساب‌ها هم به ترتیب بلند مدت، کوتاه مدت، قرض الحسنه پس انداز و حساب جاری مسدود می شوند تا زمانی که اقدام به تسویه انجام گیرد. همانطور که در مشکلات چک برگشتی گفته شد، عدم افتتاح هرگونه حساب، عدم پرداخت تسهیلات، عدم صدور ضمانت نامه ارزی و ریالی، عدم گشایش اعتبار اسنادی ارزی یا ریالی و در نهایت عدم اعطای دسته چک از دیگر اقدامات پس از برگشت خوردن چک خواهد بود.
سخن آخر
قانون اصلاح صدور چک، هدف اعتبار بخشی به چک و به حداقل رساندن صدور چک بلامحل را دارد. همانطور که گفته شد در سال 1397 توسط مجلس شورای اسلامی قانون جدید به تصویب رسید و از ابتدای سال 1400 اجرایی شد.
