دیه به چه کسانی تعلق می گیرد؟
دیه به چه کسانی تعلق می گیرد؟ ، قانونگذار در قانون مجازات اسلامی، دیه را این گونه بیان کرده است: دیه مقدار مال معینی می باشد و در شرع مقدس به سبب جنایت غیر عمدی بر نفس، عضو، منفعت و جنایات عمدی در مواردی که به هر جهت قصاص ندارد، مقرر شده است. در واقع هر کس عمدا یا
غیر عمد به جان یا سلامتی فردی لطمه وارد کند، مسئول جبران خسارتی است که از عمل او به وجود آمده است. زمانی که فردی فوت می کند، دیه فرد متوفی به ولی یا اولیای دم او پرداخت می شود. در این مقاله به بررسی اینکه دیه به چه کسانی تعلق می گیرد؟ می پردازیم.
دیه به چه کسانی تعلق می گیرد؟
دیه در صورتی که به فردی آسیب جسمانی وارد شود، مجنی به میزان تعیین شده در قانون و حکمی که مرجع قضایی صادر می کند، محکوم به پرداخت دیه می شود. این دیه به مجنی علیه پرداخت می گردد و حسب مورد به ولی یا اولیای دم می پردازند.
در صورتی که فردی فوت کند، دیه او به وراثش می رسد. در واقع دیه به کسانی که به موجب قانون از او ارث می برند، تعلق می گیرد .
نحوه تقسیم دیه بین اولیای دم
در صورتی که فردی فوت می کند، نحوه تقسیم دیه و میزان آن همانند تقسیم ارث می باشد .دیه فرد به وراثش می رسد. در واقع دیه به کسانی که به موجب قانون از او ارث می برند، تعلق می گیرد. اگر متوفی زن و در صورتی که فرزند داشته باشد، یک چهارم و در صورتی که فرزند نداشته باشد، همسر او یک دوم دیه می گیرد. اگر متوفی مرد باشد، زن هم یک هشتم یا یک چهارم سهم می برد. برای مثال، اگر فردی فوت کند و دارای یک همسر و پدر باشد (فرزند نداشته باشد و مادر نیز قبل از متوفی فوت کرده باشد) سهم همسر یک چهارم از دیه و سهم پدر سه چهارم می باشد. همچنین اگر در اثر جنایتی دو نفر فوت کنند و بین آنها رابطه توارث وجود داشته باشد، دیه فرد اول به فردی که دوم فوت کرده می رسد. اما ممکن است که فردی که بدلیل حادثه (تصادف) فوت شده است از وراث فرد متوفی باشد، در این صورت به فرد مقصر دیه تعلق نمی گیرد .
لازم به ذکر است، در صورتی که متوفی همسر باردار داشته باشد، جنین در صورتی از دیه سهم می برد که انعقاد نطفه جنین قبل از فوت مورث بوده باشد و اینکه جنین حتما باید زنده متولد شود. اگر چه یک لحظه بعد از زنده متولد شدن فوت کند، همانند ارث جنین است می باشد.
نحوه پرداخت دیه چگونه است؟
طبق قانون مجازات اسلامی، دیه مقدار مشخصی از مال در مقابل جنایاتی است که غیر عمد صورت گرفته یا جنایات عمدی که باعث قصاص نمی شود. میزان مبلغ دیه هر ساله توسط مراجع ذی ربط، مشخص می شود. اگر فرد در ماه های حرام فوت شده و دیه به او تعلق گرفته است، میزان دیه افزایش پیدا خواهد کرد. زمانی که فرزند خانواده فوت می کند پدر، مادر، فرزند و همسر او، اولیای دم هستند و دیه بین آنها، طبق قانون تقسیم خواهد شد. نکته قابل ذکر این است که تفاوتی در تقسیم دیه فرزند فوت شده دختر یا پسر وجود ندارد.
قانون تقسیم دیه بین فرزندان
برای تقسیم دیه بین فرزندان دختر و پسر همانطور که در قانون ارث ذکر شده، پسر دو برابر ارث می برد و در دیه هم او دو برابر دختر دیه دریافت می کند.
وراثی که از دیه فرزند می توانند سهم ببرند، در 3 طبقه معرفی می شوند که هر طبقه، دو گروه از افراد درجه بندی شده اند. اگر طبقه اول وجود نداشته باشد، طبقه دوم و اگر طبقه دوم وجود نداشته باشد، سهم دیه به طبق سوم تعلق خواهد گرفت. همچنین در درجه بندی ها، اگر درجه اول وجود نداشته باشند، سهم دیه به درجه دوم تعلق می گیرد. طبقه بندی و درجه بندی ها به این صورت است:
• طبقه اول
درجه اول: پدر، مادر و فرزند
درجه دوم: نوه
• طبقه دوم
درجه اول: پدر بزرگ، مادر بزرگ، خواهر و برادر
درجه دوم: برادرزاده، خواهرزاده، پدر و مادر، پدر بزرگ و مادر بزرگ
• طبقه سوم
درجه اول: عمو، عمه، خاله و دایی
درجه دوم: عموزاده، عمه زاده، دایی زاده و خاله زاده
نحوه تعیین سهم دیه مادر از فرزند
نحوه تعیین سهم دیه مادر به امور بسیاری بستگی دارد. یکی از این امور وضعیت تاهل فرزند فوت شده است که در حین تقسیم دیه حتما باید مورد توجه قرار گیرد. برای این که ابعاد این موضوع به خوبی برای شما روشن شود. ما تصمیم داریم در ادامه این بحث هر دو بعد این قضیه را به خوبی مورد بررسی قرار دهیم.
سهم دیه مادر از فرزند مجرد
در صورت مجرد بودن فرزند فوت شده، سهم پدر و مادر از دیه فرزند مجرد، تمام دیه خواهد بود. مبلغ کامل دیه به پدر و مادر او که در قید حیات هستند، تعلق می گیرد. قانون گذار سهم مادر را از دیه یک سوم و سهم پدر را دو سوم در نظر گرفته است. با وجود اینکه فرد متوفی، خواهر و برادر داشته باشد، به دلیل حیات پدر و مادر، به آنها دیه تعلق نخواهد گرفت. زیرا طبقه اول وراث، پدر و مادر هستند که در قید حیات هستند. تنها در صورتی به خواهر و برادر متوفی مجرد، دیه تعلق می گیرد که پدر و مادر فرد متوفی، قبل از فوت او، فوت شده باشند.
اگر فرزند فوت شده مجرد و دختر است و سال ها قبل پدر او نیز فوت کرده است. اما مادر فرزند فوت شده در قید حیات است، تمام دیه به مادر تعلق خواهد گرفت. همچنین اگر فرزند فوت شده مجرد است و مادر او فوت شده، اما پدر در قید حیات است، تمام دیه به پدر تعلق می گیرد.
سهم دیه مادر (و پدر) از فرزند متاهل
در صورتی که فرزند فوت شده متاهل باشد، دیه او طبق قوانین ارث بین وراث او تقسیم می شوند. یعنی در درجه اول به پدر، مادر و فرزند او دیه تعلق م یگیرد و در نبود هر یک از آنها درجات بعدی اضافه می شوند. اگر متوفی فرزندی داشته باشد، میزان دیه ای که به مادر او تعلق می گیرد یک ششم است و مابقی دیه میان دیگر بازماندگان آن شخص تقسیم می شود. در حالی که اگر متوفی فرزندی نداشته باشد فقط یک چهارم دیه به مادرش تعلق می گیرد.
سخن آخر
زمانی که فردی فوت می کند، وراث او با در اختیار داشتن انحصار وراثت که از شورای حل اختلاف دریافت می کنند، می توانند برای دریافت اموال متوفی اقدام کنند. دیه نیز مانند سایر اموال متوفی، بین وراث با همان شیوه تقسیم اموال دیگر، تقسیم می شود. دیه مانند سایر اموال متوفی، به ترتیب در بین طبقه بندی وراث تقسیم می گردد. تنها در صورتی که متوفی هیچ ورثه ای نداشته باشد، مبلغ دیه به حساب مراجع ذی ربط واریز می شود. نکته ای که باید به آن اشاره شود این است که اگر فرد متوفی اموالی دارد، شامل مالیات می شوند. اما برای دیه هیچ گونه مالیاتی در نظر نگرفته شده است.
