انواع سازهای بادی
ساز بادی به عنوان نخستین و قدیمی ترین آلات موسیقی شناخته می شود. این ساز توسط دست بشر ساخته شده و به مرور زمان انسان ها توانستند این ساز را به شکل کنونی بسازند.
در گذشته انسان ها از طریق دمیدن هوا در یک مخروط تو خالی مثل یک برگ و یا شاخ حیوانات صداهای بوق مانند و بلند ایجاد کردند. در این مقاله ما قصد داریم شما را با انواع ساز بادی و بهترین ساز بادی بیشتر آشنا کنیم.
ساز بادی چیست؟
همان گونه که در بالا گفتیم ساز بادی یک نوع ساز است که برای تولید صدا لازم است در آن هوا دمیده شود. سازهای بادی کنونی ریشه در همان سازه بادی اولیه ساخت دست بشر دارند. این سازها از نظر ساختمان و چگونگی تولید صدا شامل تقسیم بندی های مختلفی هستند که در ادامه به آنها اشاره می کنیم. در اینجا لازم است به یک نکته توجه داشته باشید، هنگامی که گفته می‌شود یک ساز چوبی یا برنجی است به این معنا نیست که این ساز از چه جنسی ساخته شده بلکه به معنی طبقه بندی آن خواهد بود. این طبقه بندی بر اساس چگونگی و نحوه تولید صدای در دهنی آن شکل گرفته است.
ساز بادی چوبی
همان گونه که از نام این سازها مشخص است، جنس آن ها از نوع چوب یا آبنوس بوده و از جمله آنها می توان سازه هایی مثل باسون، هوبوا، سرنا، فلوت، نی و ... را نام برد. برای مثال فلوت از جمله سازهایی است که جنس بدنه آن فلزی بوده ولی در دسته سازهای بادی قرار می گیرد. همچنین ساز فلوت، ریکوردر جنس چوبی دارد و استفاده از آن در گذشته بیشتر متداول بود. امروزه نیز برای آموزش موسیقی به کودکان این سازها به کار می روند و از جنس پلاستیک ساخته می شوند.
انواع ساز بادی چوبی
سازهای بادی چوبی شامل تقسیم بندی های مختلفی هستند. از انواع آنها ساز بادی چوبی بی زبانه یا به اصطلاح بی قمیش است. در این نوع سازها تولید صدا با استفاده از برخورد هوا با تیغه هوایی که در بدنه آن وجود دارد، ایجاد می شود. در واقع این ساز بادی دارای یک مجرا یا لوله تو خالی بوده که در آن ستونی از هوا قرار می گیرد. نوازنده از طریق دمیدن هوا در دهنی مثل ساز نی می تواند صدای آن را به بیرون انتقال دهد.
یک نوع دیگر از سازهای چوبی ساز بادی چوبی تک زبانه یا به اصطلاح با قمیش است. برای ایجاد صدا در این نوع سازهای بادی چوبی می توان با استفاده از دمیدن هوا و به حرکت در آمدن ارتعاشات بخش کوچکی از جنس نی یا پلاستیک که با نام زبان یا قمیش معروف است این کار را انجام داد. به عنوان مثال در ساز کلارینت برای اجرای نت های متفاوت و مختلف و یا تغییر زیر و بم صدا با کمک باز و بسته کردن کلید ها و حفره ها در درون آن سوراخ های هوایی در نظر گرفته شده است که با کمک آنها می توان این کار را انجام داد.
ساز بادی برنجی
سازهای بادی برنجی از جنس برنج، مس و یا جنس نقره هستند. ساز ترومبون، ساکسیفون شیپور و ترومپ از جمله سازهای این دسته به شمار می آیند. به طور کلی ساز بادی برنجی از نوع سازهای بادی ارکستر، سمفونیک از جمله سازهای دستی شیپور محسوب می شود که در گذشته از جنس مس ساخته می شد. ولی امروزه این سازه ها از جنس برنج هستند. در این نوع سازهای بادی تولید صدا با استفاده از ارتعاش های سریع نوازنده در داخل کاسه دهنی ایجاد می شود. برای مثال می توان به توبا، ترومپ و ترومبون اشاره کرد.
سازهای شاستی دار بادی
این نوع سازهای بادی یک دسته دیگر از انواع سازهای موسیقی هستند که دارای شاستی بوده و مانند پیانو هستند. در این سازها تولید صدا با کمک دمش هوا و نیروی الکتریکی و مکانیکی صورت می گیرد. ساز بادی شاستی دار دارای لوله های مختلفی است که این لوله ها به صورت کوتاه و بلند هستند. با دمیدن هوا داخل این لوله ها یا زبانه ها صداهای مختلفی به وجود می آید. از جمله این سازهای بادی می توان به سازدهنی، نی انبان، ارگ و آکاردئون اشاره کرد.
ساز بادی کوچک و بزرگ
یکی از موارد دیگری که در رابطه با ساز بادی وجود دارد، این است که این نوع ساز ها شامل دو دسته کوچک و بزرگ هستند. کوچک بودن ساز بادی به معنای حمل آسان آن و وزن کم ساز بادی است. سازهای مثل کلارینت و فلوت از جمله این ساز ها به شمار می آیند. سازهای بادی بزرگ به علت سایز بزرگتری که دارند معمولاً حمل آنها نیازمند مراقبت بیشتری است. همچنین این نوع سازها بسیار حساس و شکننده بوده و از جمله آنها می توان ابوا را نام برد.
کاربرد سازهای بادی
امکان استفاده از سازهای بادی در سبک های متفاوت وجود دارد. از جمله این سبک ها می توان به مواردی مانند کلاسیک، پاپ، جاز و یا آهنگ های محلی اشاره کرد که سازهای بادی در آنها کاربرد فراوانی دارند.
فهرست سازهای بادی
در ادامه این مقاله فهرست کاملی از کلیه سازهای بادی به صورت تیتروار آمده است:
- ابوا
- باسون
- بالابان
- پیکولو
- ساز دهنی
- سرنا
- سوسافون
- شمشال
- شهنای
- شیپور
- فاگوت
- فلوت ریکوردر
- فلوگل هورن
- قره نی
- قشمه
- کر آنگله
- کر
- کرنای
- نی انبان
- هورن
- تاریا
- ترومبون
- زامپونیا
- ساکسوفون
- یدی بوغون
- لَله وا
- ملودیکا
- ترومپت
- توبا
- توبای بایرویت
- تویتوک
- دودوک
- دوزله
سخن پایانی
سازهای بادی دارای قیمت چندان زیادی نیستند. ولی همان گونه که در بالا اشاره کردیم، سازهای بادی بزرگ نیازمند مراقبت و نگهداری بیشتری هستند تا به آنها آسیبی وارد نشود. همچنین یادگیری این نوع سازها چندان سخت نیست. بلکه با کمی تمرین و پشتکار می توان به راحتی در این دستگاه موسیقی به پیشرفت دست پیدا کرد.
